Bu yazıda örnek bir elektrik faturasına bakarak elektrik faturasının nasıl okunacağını göreceğiz. Ayrıca faturada ceza olup olmadığı hakkında bilgiler edineceğiz. Ceza yok ise endüktif reaktif ve kapasitif reaktif oranlarına bakarak cezaya ne kadar yaklaştığımızı hesaplayacağız.
Yukarıda örnek olarak CK Enerji Boğaziçi Elektrik’in bir faturasını paylaştım. Buna bakarak faturayı yorumlayalım:
Sayaçların üzerinde aktif enerji, endüktif reaktif enerji, kapasitif reaktif enerji için farklı farklı endeks değerleri vardır. Faturalama yapılırken en son fatura kesilen tarihteki endeks değeri ile o an ölçümü yapılan endeks değeri arasındaki fark alınıp toplam tüketim hesaplanır. Yukarıdaki faturaya bakıldığında (Son Endeks) – (İlk Endeks) = (Fark) eşitliğinin doğru olduğu görülecektir. Fark yazan hane bizim o ayki faturalama dönemimizde yaptığımız tüketimi göstermektedir. Faturalama dönemimizin tarihlerini de “Okuma Günü” satırından görebiliriz.
Tüketicilerin dağıtım şirketiyle anlaşmasına göre “Tek Zamanlı” ya da “Çok zamanlı” tarife uygulanabilir. Örnek faturamızdaki tüketiciye “Tek Zamanlı” tarifeye uygulanıyor. (Gündüz) + (Puant) + (Gece) tüketimlerinin toplamının (Tek Zamanlı)’ya eşit olduğu görülecektir. Dolayısıyla “Tek Zamanlı” bizim toplam aktif enerji tüketimimizdir. Zaten “Enerji Bedeli” satırına bakılırsa, toplam “Tek Zamanlı” tüketimimiz ile EPDK tarafından belirlenen “Birim Fiyat” çarpımı sonucu ödenecek bedel belirlenir. Yani 134632.800 kWh * 0.776553 = 104549.50 TL tükettiğimiz aktif enerjiden dolayı ödememiz gereken tutardır.
Şimdi reaktif enerji tüketimlerine bakalım. Tesisimizin kurulu gücü 50 kVA’nın üzerindedir. 50 kVA üzeri tesislerde (Endüktif Reaktif) / (Aktif) < %20 ve (Kapasitif Reaktif) / (Aktif) < %15 olmalıdır.
Endüktif tüketim 27255.000 / Aktif tüketim 134632.80 = 0.2024 çıkıyor. Yani %20.24. Endüktif tüketim oranı %20’in üzerinde olduğundan, tüketici fazla endüktif reaktif tüketiminden dolayı reaktif cezaya girmiştir. Reaktif ceza bedelini alt bölümde 27255.000 kVArh * 0.355085 = 9677.84 TL olarak görünür.
Kapasitif tüketim 62.100 / Aktif tüketim 134632.80 = 0,00046 gibi çok düşük bir değer. %0,46’ya denk geliyor. %0,46, %15’in altında olduğundan kapasitif reaktif tüketimi konusunda ceza riski yoktur.
Endüktif reaktif enerjiyi dengelemek için kompanzasyon panoları devreye uygun değerde kondansatörleri devreye alır. Bu tüketicimizin kompanzasyon panosu hatalı projelendirme ya da bir arıza sonucu görevini yerine getirmiyor. Bundan dolayı tesis reaktif cezaya giriyor.
Bir tesis her ikisininde sınırlarını geçerse hem endüktif reaktif ceza, hem de kapasitif reaktif ceza alabilir. Endüktif + değerde ve kapasitif etki – değerdedir. Birbirinin etkisini nötralize eder diye düşünülebilir. Ancak şöyle bir senaryo gerçekleşebilir. Tesis gündüzleri asenkron motorların çalışması sonucu endüktif reaktif tüketimi yüksek çıkıyordur ve yeterli derecede kompanze edilmiyordur. Akşamları da yüksek güçlü bir ups’in çalışması sonucu kapasitif reaktif tüketimi yüksek çıkıyordur ve kompanzasyon panosunda bunu kompanze edecek şönt reaktör yoktur. Böyle bir durumda tesis hem endüktiften hem de kapasitiften reaktif ceza alabilir.
